YAKUP KADRİ KARAOSMANOGLU
Yaban", "Kiralık Konak" ve "Sodom ve Gomore" gibi romanlarıyla tanınan oyun, gazete ve roman yazarı.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 27 Mart 1889'da Kahire'de doğdu. Babası Karaosmanoğulları'ndan Abdülkadir Bey, annesi ise İkbal Hanım'dı. Eğitim hayatına ailesiyle birlikte gittiği Manisa'da başladı. Mısır'daki çocukluk günlerinde babasının zengin kütüphanesinden yararlanmaktaydı. 1903'te girdiği İzmir İdadisi'nde Ömer Seyfeddin, Şahabettin Süleyman ve Baha Tevfik ile tanıştı.
Babasının ölümü üzerine annesiyle Mısır'a dönerek eğitimini İskenderiye'deki bir Fransız okulunda tamamladı. Ardından 1908 yılında İstanbul Hukuk Mektebi'ne girdi ancak burayı bitiremedi. İstanbul'a gelişinden bir sene sonra Şehabettin Süleyman'nın aracığıyla Fecr-i Ati topluluğuna katıldı. Fecr-i Atici'lerin "sanat kişiseldir" görüşünü paylaştığı bu ilk döneminde "Nirvana" adlı bir oyun ve makaleler yazmaktaydı. Muhit, Şiir ve Tefekkür, Servet-i Fünun, Rübab, Türk Yurdu, Peyam-ı Edebi, Yeni Mecmua ve İkdam gibi gazete ve dergilerde yazıları yayınlandı.
1916 yılında rahatsızlanarak İsviçre'ye gitti ve burada üç yıl kaldı. I. Dünya Savaşı'nda ülkenin içinde bulunduğu koşullar neticesinde Ziya Gökalp'dan etkilenerek sade bir dil ve Milli Edebiyat akımlarını benimsedi. Mütareke dönemine İkdam Gazetesi'ndeki yazılarıyla destek verdi. 1921 yılında Ankara'ya çağırılarak "Tetkik-i Mezalim" komisyonunda görevlendirildi. Komisyondaki görevi nedeniyle Kütahya, Gediz, Simav ve Sakarya'ya gitti. Bu sırada 1922 yılında ilk romanı "Nur Baba" basılmadan önce gazetede yayınlandı.
Cumhuriyet'in ilanından sonra 1932'te Mardin, 1931'de Manisa milletvekili seçilerek meclise girdi. 1932 yılında Vedat Nedim Tör, Şevket Süreyya Aydemir, Burhan Asaf Belge ve İsmail Hüsrev Tökin ile birlikte "Kadro" isimli dergiyi kurdular. Ancak savunduğu bazı görüşler yüzünden 1934 yılında dergi kapatıldı. Derginin kapatılmasından sonra Tiran elçiliğine atandı. Ardından 1935'te Prag, 1939'da La Hay, 1942'de Bern, 1949'da Tahran ve 1951'de yine Bern elçiliklerine getirildi. 27 Mayıs 1960'tan sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçilen Karaosmanoğlu, 1961-1965 yılları arasında Manisa Milletvekilli olarak görev yaptı.
Bir süre Ulus Gazetesi'nin başyazarlığını yaptıktan sonra Anadolu Ajansı'nın Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı yaptı. 13 Aralık 1974'te Ankara'da vefat eden Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Beşiktaş'ta Yahya Efendi Mezarlığı'na defnedildi.
Daha çok romancı yönüyle öne çıkan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, yazarlık yaşamı boyunca Batı Edebiyatı'nında etkisi altında kaldı. Balzac, Flaubert ve Zola'dan etkilendi. Yaşadığı dönemin olaylarını tarihsel olarak inceleyerek romanlarından yer verdi. I. Dünya Savaşı öncesi dönemi "Kiralık Konak", II. Meşrutiyeti "Sodom ve Gomore" ve Mütareke Dönemi'ni "Yaban" adlı romanlarında ele aldı.
ESERLERİ;
ROMAN:
Kiralık Konak (1922) Nur Baba (1922) Hüküm Gecesi (1927) Sodom ve Gomore (1928) Yaban (1932) Ankara (1934) Bir Sürgün (1937) Panaroma (2 cilt, 1953) Hep O Şarkı (1956)
ÖYKÜ:
Bir Serencam (1914) Rahmet (1923) Milli Savaş Hikâyeleri (1947)
ŞİİR:
Erenlerin Bağından (1922) Okun Ucundan (1940)
OYUN:
Nirvana (1909)
ANI:
Zoraki Diplomat (1955) Anamın Kitabı (1957) Vatan Yolunda (1958) Politikada 45 Yıl (1968) Gençlik ve Edebiyat Hatıraları (1969)
MONOGRAFİ:
Ahmet Haşim (1934) ****** (1946)
MAKALE:
İzmir’den Bursa’ya (1922, Halide Edip, Falih Rıfkı Atay ve Mehmet Asım Us ile birlikte) Kadınlık ve Kadınlarımız (1923) Seçme Yazılar (1928) Ergenekon (iki cilt, 1929) Alp Dağları’ndan ve Miss Chalfrin’in Albümünden (1942)
Paz Ara. 14, 2008 7:20 am
