Renkli, hareketli görüntüleri, sesleriyle televizyon daha bebeklikten itibaren çocukların dikkatini çekmeye başlıyor.Dr. Ayten Aydoğan İpin ucunu kaçırırsanız, saatlerce de başına bağlıyor. Ancak Amerikan Pediatri Birliği, yapılan çalışmaları temel alarak yıllık yayınladığı önerilerde, 0-2 yaş arasındaki çocuklara televizyon izletilmemesini istiyor.İki yaş altına, tv izletme yerine kişilerle karşılıklı etkileşim ve sosyal ilişkilere dayalı faaliyetler öneriliyor. Çocuğun sadece pasif alıcı olduğu tv izleme gibi faaliyetler ise men ediliyor.
Çocuklar günde kaç saat televizyon izlemeliler?
Çocukların günde televizyon izleme süresi 1-2 saati geçmemeli. Ancak algılama seviyelerine uygun ve olumlu karakterlerin ağırlıkta olduğu programların seçilerek izlemesi sağlanmalı.
Televizyonun çocuk üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri neler?
TV, bilgisayar oyunlarına çocukların denetimsiz maruz kalmaları çeşitli sorunlara yol açtığı için genellikle olumsuz yanları vurgulanmaktadır. Çocukların keşfetme, öğrenme yetilerinin gelişmesi için uyaran alması gereklidir. Bu uyaranlar işitsel (müzik, konuşmalar vb), görsel (tv, çevre), dokunsal (temas, nesnelerin yapısı), sosyal (arkadaş vs) gibi çok çeşitli olabilir. TV görüntüleri, programlarda işlenenler çocuk için öğrenmesine yardımcı uyaranlar sağlayabilir. Ancak çocuğun çevresindeki uyaranları denetleme olanağımız olduğu için öğrenmesini istemediğimiz uyaranları çevrede kontrol edebiliriz. Televizyonda ise kontrölü imkansız çeşitlilikte çocuk için zararlı olabilecek bir sürü uyaran mevcuttur. Ek olarak yeterli düzeyde uyaran öğrenme için gerekli iken uyaran fazlalığı öğrenmeyi engellediği gibi başka sorunlara da yol açabilir.
Çocukların televizyonda hangi programları izlemeleri doğru?
Çocukların algılama seviyesine uygun ve olumlu karakterlerin ağırlıkta olduğu programları seçmek ve sadece bunları izlemesini sağlamak gerekir. Yaşlarına uygun şiddet ve açık cinsellik davranışlarının sergilenmediği eğitici, gelişim için yararlıda olabilecek çocuklara yönelik dizi, çizgi filmlerin seçilerek izletilmesi tavsiye edilir. Televizyonda bulmak zor oluyorsa, yada denetimleri zorsa kaset, CD şeklinde hazırlanmış çocuk programları seçilerek izletilebilir.
Çocuklar haberleri izlemeliler mi?
Haberler erişkinler için hazırlanır. Ne yazık ki Türkiye’de denetime rağmen şiddet, katliam, intihar haberleri ve görüntüleri çok sık yer alıyor. 10-12 yaş altı çocuklar bu haberlerin stres yapıcı, yanlış şeyler öğretici etkisine duyarlı iken, daha büyük yaşlarda örnek alma davranışlarına yol açabilir. Örneğin intihar olaylarının medyada yer alması sonucu gençlerde aynı yolla intiharlarda artış gözleniyor.
Çocukların klip, reklam ve dizi filmleri izlemeleri ne derece doğru?
Belli sınırlarda ve seçilmiş olan klip, dizi izlemelerinde sakınca yok. Fakat içinde şiddet, kavga, cinsellik veya ölüm olaylarının olmadığı dizi, klip sayısı az.
Ailece televizyon izlendiği zamanlarda anne-babaların dikkat etmeleri gerekenler nelerdir?
Anne-babanın vaktini geçirdiği, izlediği programlar çocuklardan farklı olmalı. Birlikte zaman geçirilmesi için birlikte kitap okuma, yemek pişirme, oynama gibi karşılıklı etkileşimlerin olduğu diğer aktiviteleri tavsiye ediyoruz. Baba ya da anne çocuğa uygun olmadığını düşündüğü film yada dizi sırasında çocuğun vaktini geçirebileceği kitap okuma, oyun oynama, uyku saati ise yatağına gitme gibi diğer aktivitelere yönlendirmeleri sağlıklı olur.
Şiddet içerikli görüntülerin çocuk üzerindeki etkileri nelerdir?
Araştırmalar gazete, tv, internet, bilgisayar oyunları gibi çok çeşitli medya ürünlerinde şiddet içerikli görüntü ve haberlere maruz kalan çocuklarda saldırgan davranışlarda artma, şiddete duyarsızlaşma, uyku bozuklukları, gece kabusları, saldırganı model alma, kendisine ve yakınlarına zarar geleceği korkuları geliştiği biliniyor. Çocukların şiddet olaylarına katılmasında en önemli birinci etkili faktörün daha önce şiddete maruz kalmak, tanık olmak olduğu araştırmalarla tespit edilmiştir.
Mesude Erşan
C.tesi Kas. 29, 2008 12:27 pm
